ΥΔΡΙΤΕΣ "ΦΛΕΓΟΜΕΝΟ ΧΙΟΝΙ": Εφιάλτης του Φαινομένου του Θερμοκηπίου?Ενεργειακή Πανάκεια?ή όνειρο Θερινής νυκτός? Υδρογονάνθρακες στην Ελληνική ΑΟΖ.

Η Ιαπωνία ανακοίνωσε την Τρίτη 19/3 ότι έγινε η πρώτη χώρα του κόσμου που απομονώνει φυσικό αέριο από υδρίτη μεθανίου, ενός υλικού στο θαλάσσιο πυθμένα που μοιάζει με πάγο αλλά είναι στην πραγματικότητα εύφλεκτο, και αναμένεται να αποτελέσει σημαντική πηγή υδρογονανθράκων στο μέλλον.

Οι υδρίτες μεθανίου είναι στερεά υλικά που σχηματίζονται από μόρια μεθανίου τα οποία «πακετάρονται» ανάμεσα σε μόρια νερού. Η υπόλευκη, συμπυκνωμένη ουσία καίγεται με μια κοκκινωπή φλόγα αφήνοντας πίσω της μόνο νερό.
Στην εικόνα καθαρός υδρίτης μεθανίου καιόμενος, δίνει την εντύπωση "φλεγόμενου χιονιού".
 Οι επιστήμονες πίστευαν κάποτε ότι οι υδρίτες υπάρχουν μόνο στις παγωμένες συνθήκες του εξώτερου Ηλιακού Συστήματος. Σήμερα όμως γνωρίζουν ότι μεγάλες αποθέσεις υπάρχουν σε πολλά σημεία του θαλάσσιου πυθμένα, ακόμα και στην περιοχή του Αιγαίου.

Απαντώνται σε βάθη θάλασσας που κυμαίνονται από 200 έως 2.500 μέτρα, κυρίως σε στρώματα κάτω ή επί του πυθμένα, όπου επικρατούν συνθήκες υψηλής πίεσης και χαμηλής θερμοκρασίας αλλά όταν βρεθούν σε χαμηλότερες συνθήκες πίεσης και υψηλότερες τιμές θερμοκρασίας, αποσυντίθενται και ο πάγος γίνεται νερό μειουμένου του όγκου του ενώ το μεθάνιο αποκτά, ως αέριο, όγκο 164 φορές μεγαλύτερο.

Οι ιδιαιτερότητες της σύστασης των υδριτών σε συνδυασμό με τα τεράστια αποθέματα που έχουν διαπιστωθεί έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων. Η σημασία τους συνοψίζεται σε τρεις τομείς. 1) Ενδεχόμενη αποσύνθεσή τους θα είχε σημαντικές συνέπειες  στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με μεθάνιο και αύξηση της  μέσης θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου(Greenhouse Nightmare) 2)στην πρόκληση μεγάλων υποθαλάσσιων κατολισθήσεων λόγω της ενδεχόμενης υγροποίησής τους 3) Ιδιαίτερα για την ενδεχόμενη εκμετάλλευσή τους ως καύσιμη ύλη.  Αυτό συμβαίνει όχι μόνο λόγω του συνολικού όγκου τους όσο λόγω του γεγονότος ότι σε μερικές περιοχές τα αποθέματα υδριτών είναι μεγάλα οπότε μια μελλοντική χρήση τους από χώρες με υψηλές ανάγκες σε ενέργεια (π.χ.Ιαπωνία, Κίνα, Ινδία) να είναι οικονομικά συμφέρουσα.

 Οι Υδρίτες της Ελληνικής ΑΟΖ-Πετρέλαιο-Φυσικό αέριο

Εντός της Ελληνικής ΑΟΖ τα αποθέματα των υδριτών υπερβαίνουν τα 300 δισεκατομμύρια m³, που αντιστοιχούν με 51 τρισεκατομμύρια m³ φυσικού αερίου.

Αυτά τα αποθέματα αποκαλούνται «μη συμβατικά», διότι η εκμετάλλευσή τους προς το παρόν δεν είναι δυνατή. «Σήμερα και για τις επόμενες δεκαετίες η εκμετάλλευση των υδριτών είναι τεχνικά πολύ δύσκολη λόγω του βάθους που βρίσκονται και λόγω της γρήγορης αποσύνθεσής τους. Στις ΗΠΑ προγραμματίζεται δοκιμαστική εκμετάλλευση μετά από 20-25 έτη περίπου»,σύμφωνα με το συντονιστή του Προγράμματος «ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ» δρ Περισοράτης.
 Η Ευρωπαική   Ένωση ενέκρινε για χρηματοδότηση το 2002 με ημερομηνία λήξης την 31/12/2005,το τριετές πρόγραμμα «ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ» στην υποθαλάσσια οροσειρά του Αναξίμανδρου νότια του Καστελόριζου Στόχος  του προγράμματος ήταν η καθολική μελέτη του φαινομένου των υδριτών από κάθε πλευρά (γεωλογικό περιβάλλον, στρωματογραφική ανάλυση, γεωχημικές μελέτες, σχηματισμός και αποσύνθεση των υδριτών, ρόλος της συμπαρομαρτούσης βιόσφαιρας.Τα συμπεράσματα συνοπτικά είναι τα ακόλουθα:

- Οι υδρίτες στη περιοχή αυτή, εμφανίζονται σε βάθος από 0,3 μ έως 1,5μ. κάτω από τον πυθμένα είτε ως διακριτοί κρύσταλλοι μεγέθους έως μερικών εκατοστών είτε ως κόκκοι ρυζιού διασπαρμένοι στο ίζημα.

- . Το βάθος της θάλασσας που βρέθηκαν οι υδρίτες κυμαίνεται από 1.260 έως 2.230 μέτρα.

- Η θερμοκρασία των ιζημάτων ήταν χαμηλή (έως και 3οC) σε αντίθεση με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος θαλάσσιου χώρου που ήταν αρκετά υψηλότερη (12-14οC).

- Η περιοχή που δημιουργούνται υδρίτες στην περιοχή των ορέων του Αναξίμανδρου είναι σημαντικά πιο εκτεταμένη από ότι θεωρείτο μέχρι τώρα.

Νοτίως της Κρήτης πιθανολογούμε ότι υπαρχουν μεγάλα κοιτάσματα υδρογοναθράκων, έχουμε δύο δείκτες, που προδίδουν την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Ο πρώτος δείκτης είναι τα άφθονα λασποηφαίστεια και ο δεύτερος η ύπαρξη των πρισμάτων επαύξησης(γεολογικοί σχηματισμοί). Σε ολόκληρο τον κόσμο, όπου υπάρχουν ενεργά λασποηφαίστεια ή πρίσματα επαύξησης απαντώνται και κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Νότια της Κρήτης υπάρχουν πάνω από εξήντα ενεργά λασποηφαίστεια, τα οποία εκλύουν μεθάνιο για περισσότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια.Μέρος του μεθανίου διαφεύγει στην ατμόσφαιρα, ενώ άλλο μέρος του παραμένει στον πυθμένα της θάλασσας υπό μορφή στερεοποιημένου πάγου που είναι ο υδρίτης.Γεωχημικές αναλύσεις των φυσαλίδων απέδειξαν, ότι η προέλευσή τους προέρχεται από την πυρολυτική διάσπαση ενώσεων του αργού πετρελαίου. Επειδή αυτή η διάσπαση λαμβάνει χώρα στους 180 βαθμούς Κελσίου και επειδή η θερμοκρασία αυτή απαντάται σε βάθος 5.000 έως 5.500 μέτρων, καθίσταται φανερό ότι υπάρχουν κοιτάσματα αργού πετρελαίου σε βάθος 5 χιλιομέτρων από τον πυθμένα της θάλασσας.

Άρα υπάρχουν κοιτάσματα αργού πετρελαίου και πολύ πιθανόν πολύ μεγάλα κοιτάσματα, για να δικαιολογηθεί –πέραν της πολύ μεγάλης διαφυγούσας ποσότητας μεθανίου στην ατμόσφαιρα– η εναπομένουσα κολοσσιαία ποσότητα των υδριτών.

Πέραν όλων όσων προαναφέρθηκαν, η ύπαρξη πρισμάτων επαύξησης είναι δείκτης ύπαρξης κοιτασμάτων  υδρογονανθράκων.Η Κρήτη, η οποία έχει σε μήκος 1.200 χιλιομέτρων εκατοντάδες πρισμάτων επαύξησης, δεν μπορεί να μην έχει κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Υπάρχει μια σειρά από γεωλογικές και γεωχημικές ενδείξεις, οι οποίες μας προτρέπουν αβίαστα να πούμε ότι νοτίως της Κρήτης υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων.

Γενικά η πιθανολογούμενη  ύπαρξη υδρογονανθράκων στην Ελληνική ΑΟΖ στο Αιγαίο απαιτεί Γεωλογικές και Γεωφυσικές έρευνες και ειδικότερα σεισμικές έρευνες με ερευνητικά σκάφη.

Για να αναλάβει μια εταιρεία την εξερεύνηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων σε μια περιοχή με τη χρήση γεωτρύπανου  πρέπει η πιθανότητα εύρεσης να είναι πάνω από 10% με τις προηγούμενες  Γεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες.

Το αν το κοίτασμα είναι εκμεταλλεύσιμο εξαρτάται από τη ποσότητα,τη ποιότητα  και το κόστος εξόρυξης ώστε να είναι οικονομικά συμφέρουσα η εξόρυξη του.

Μέχρι σήμερα για διάφορους λόγους με τον πλέον σημαντικότερο το κόστος εξόρυξης δεν κατέστη δυνατόν να γίνει συστηματική έρευνα διότι υπήρχαν περιοχές της Γης όπως στις αραβικές χώρες και η Ρωσία  που παρείχαν μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων με χαμηλό κόστος.Η αύξηση της τιμής των υδρογονανθράκων λόγω μείωσης των αποθεμάτων και η αύξησης της διεθνούς ζήτησης θα καταστήσει δυνατή την εκμετάλλευση των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στον Ελλαδικό χώρο.

 Πηγή:1) TA ΟΡΗ ΤΟΥ ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΥ, ΑΝ. ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ:

 ΕΝΑ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟ ΠΕΔΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΥΔΡΙΤΩΝ

Κ. Περισοράτης

Συντονιστής του προγράμματος «Αναξίμανδρος»

Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών

2) Διάφορα Δημοσιεύματα στα ΜΜΕ.